در دنیای امروز که تکنولوژی به سرعت در حال رشد و پیشرفت است، استفاده از تجهیزات محتلف در صنعت، موجب تسهیل در فرایند زندگی شده است. از جمله مهم‌ترین مهم‌ترین تجهیزات که در صنعت، کاربرد دارد، تجهیزات ایست و بازرسی است که برای تامین امنیت و کنترل تردد در ورودی مراکز مهم ورودی اماکن مهم و امنیتی، کارخانه‌ها، گمرک، فرودگاه و پلیس راه ها استفاده می‌شود.
یکی از این تجهیزات، دستگاه دستگاه ایکس ری است. با استفاده از این محصول، به راحتی و بدون نیاز به تفتیش، افراد و وسایل مورد بررسی و کنترل قرار می‌گیرند. در این مقاله از سایت فیدار آروند سپاهان قصد داریم به بررسی دقیق این محصول به پردازیم.
اهمیت استفاده از دستگاه ایکس ری
دستگاه ایکس ری از جمله جدیدترین تکنولوژی‌های روز دنیاست. اگرچه مدت زمان زیادی از تولد ان نمی‌گذرد ولی به دلیل کاربد زیادی که دارد مورد توجه قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین علل جذابیت دستگاه ایکس ری این است که این اشعه به راحتی می‌تواند از موانع فیزیکی عبور کند و تمامی محتویات یک بسته یا چمدان را به راحتی نشان دهد بدون آن که نیاز به باز کردن بسته یا چمدان باشد.
بنابراین با توجه به این مزیت، سرعت کنترل و بازرسی افزایش می‌یابد و از اتلاف وقت جلوگیری می‌شود. البته همانطور که همواره هر اختراع و کشف جدیدی مخالفان زیادی دارد این تکنولوژی نیز مخالفانی دارد. برخی این موضوع را خلاف حقوق بشر می‌دانند مخصوصا زمانی که قرار است بدن انسان به منظور بازرسی تصویربرداری شود.
رایج‌ترین دستگاه ایکس ری
دستگاه ایکس ری با اهداف متفاوتی در سازمان‌های مختلفی قابل استفاده است. دستگاه ایکس ری، یک روش تصویربرداری رایج است که می‌تواند به دلایل پزشکی، صنعتی و امنیتی استفاده شود. دستگاه ایکس ری، با استفاده از تابش امواج الکترومغناطیس، به داخل اجسام یا بدن انسان و دریافت امواج بازتابیده، از داخل بدن یا اجسام تصویر برداری می‌کند.
یکی از انواع دستگاه ایکس ریکه قطعاً بسیاری از افراد ان را دیده اند دستگاه ایکس ری که به آن در پزشکی رادیوگرافی نیز گفته می‌شود، می‌باشد. در این دستگاه، اشعه ایکس با عبور از بدن فرد، توسط استخوان ها جذب شده ولی از بافت نرم عبور می کند. بدین ترتیب یک تصویر از نواحی سفید(استخوان ها) و نواحی سیاه (بافت های نرم تر) برای تشخیص در اختیار پزشک قرار می گیرد. این تصاویر برای بررسی اهداف پزشکی استفاده می‌شوند.
کاربرد‌های دیگر دستگاه ایکس ری
تکنولوژی دستگاه ایکس ری، نه تنها برای امور پزشکی قابل استفاده است بلکه برای موارد سیستم‌های بازرسی امنیت و کنترل تردد نیز کاربرد دارد. این دستگاه در مکان‌های مهم مانند فرودگاه، گمرک، مراکز امنیتی و سالن‌های اجلاس و کنفرانس‌ها، در هنگام ورود و خروج افراد قابل استفاده است. قابلیت و کاربر این دستگاه به نحویی است که انواع چمدان، کانتینر، کالاهای وارداتی، کیف و لوازم شخصی فرد را می‌تواند مورد بررسی قرار دهد. با استفاده از دستگاه ایکس ری و می‌توان موارد مشکوک و کالاهای غیرقانونی، از جمله مواد مخدر، اسلحه و ... را ردیابی کرد.
انواع دستگاه ایکس ری و کاربرد آن
دستگاه ایکس ری متناسب با ساختار و نوع کاربرد آن، در مکان‌ها و صنایع متفاوتی استفاده شود. در ادامه به برخی ار این کاربردها در صنایع مختلف اشاره می‌کنیم:
- مراکز پزشکی
از دستگاه ایکس ری در صنعت پزشکی، برای تصویربرداری از استخوان‌ها، دندان‌ها، مفاصل و تشخیص شکستگی‌ها و آسیب‌های وارده به اجزای داخلی بدن استفاده می‌شود.
- صنایع خودروسازی
در صنعت خودروسازی و صنابع تولیدات فلزی، برای بررسی و تصویر برداری از داخل قطعات استفاده می‌شود. با کمک دستگاه ایکس ری، می‌توان تمامی جوش‌ها، شاسی و سایر اجزای خودرو و قطعات فلزی را یررسی و کنترل کرد که سالم و بدون نقص باشند.
- صنایع هواپیماسازی
از دستگاه ایکس ری برای تصویر برداری از بخش‌های مختلف هواپیما و اجزای مهم آن مانند موتور، کابین، وینگ و سایر اجزا استفاده می‌شود .
- صنایع الکترونیکی
از دستگاه ایکس ری برای بررسی مدارها، قطعات الکترونیکی استفاده می‌شود.
برای بسیاری از مراکز مثل فرودگاه‌ها، استفاده همزمان از دستگاه ایکس‌ری و انواع گیت فلزیاب بسیار کاربردی خواهد بود.
اجزای تشکیل دهنده دستگاه ایکس ری
دستگاه ایکس ری نیز مانند هر دستگاه دیگری، بخش‌های مختلفی دارد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین بخش‌های این دستگاه می‌پردازیم:
- تونل و نوار نقاله: قسمتی از دستگاه که کالا و بار روی آن قرار می‌گیرد در دستگاه ایکس ری‌های بزرگتر که برای اسکن از بارهای بزرگ استفاده می شود، به جای نوار نقاله از غلتک‌های مخصوصی استفاده می‌شود.
- ژنراتور دستگاه ایکس ری: ژنراتورها معمولا اشعه تابشی را به سمت بالا و با زاویه ۹۰ درجه داخل تونل بازرسی می تابانند. که معمولا از لامپ‌های ایکس ری با قدرت تابشی ۱۴۰ تا ۱۶۰ و یا ۱۸۰ کیلو ولت استفاده می‌کنند. در سیستم های بزرگتر ولتاژ لامپ ها به ۳۲۰ کیلو ولت نیز می‌رسد.
- سنسورها یا حسگرهای نوری: این حسگرها با امواج مادون قرمز کار می‌کنند و در ورودی و خروجی تونل نصب می‌شوند که به محض وارد شدن جسم به تونل، با قطع شدن شعاع نوری بین فرستنده و گیرنده آن، سیگنالی به قسمت کنترل ارسال می شود تا اشعه ایکس جهت تابیده شدن به جسم فعال شود.
- سنسورهای آشکارساز: حسگرهای آشکارساز از تعدادی دیود حسگر برای اندازه گیری سطوح بالا و پایین انرژی تشکیل می‌شود. این مجموعه دیودها که L شکل هستند جهت محاسبه انرژی عبوری از کالا و یا شی داخل تونل به کار می رود.
رنگ های اشعه ایکس در دستگاه ایکس ری
رنگ نمایش داده شده در تصاویر رنگی اشعه ایکس مختلف است و به نوع مواد و چگالی آن‌ها بستگی دارد. این دستگاه قابلیت نمایش شش رنگ را درصفحه نمایش خود دارد که شدت رنگ ها به تراکم و ضخامت مواد بستگی دارد. آشنایی با نکات زیر به شما کمک می‌کند تا بدانید هر رنگ معرف چه نوع ماده‌ای می‌باشد.
نارنجی: نشان دهنده‌ی مواد آلی مانند کاغذ، لباس و بسیاری از مواد منفجره
- سبز: نشان دهنده‌ی مواد ترکیبی مانند آلومینیوم
- آبی: نشان دهنده‌ی مواد معدنی مانند مس
- سیاه: نشان دهنده‌ی مواد غیر قابل نفوذ
- بنفش: طلا و نقره و اشیاء عتیقه
- قرمز: نشان دهنده‌ی مواد غیر قابل نفوذ
- قهوه‌ای: مواد منفرجه
- زرد: مواد خنثی مثل شیشه
دستگاه ایکس ری چه چیزی را نشان می دهد؟
در دستگاه ایکس ری‌های قدیمیف تصاویر سیاه و سفید بودند. اما دستگاه ایکس ری‌های امروزی، توانایی تشخیص انواع اجسام فلزی، غیرفلزی و انواع مواد آلی را دارند و طبق جدول بالا، هر ماده را با طیف رنگی متفاوتی در صفحه نمایش دستگاه نشان می‌دهند. رنگ اجسام، براساس میزان تراکم اجسام و میزان تشعشعی که از ماده عبور می‌کند جنس ماده مشخص می‌شود.
- مواد آلی : موادی مانند چوب، پلاستیک، و پارچه با رنگ نارنجی نمایش داده می شوند.
- مواد معدنی: مواد معدنی مانند فلزات و سنگ ها با رنگ آبی ظاهر می شوند.
- مواد ترکیبی آلی و معدنی: مواد ترکیبی مثل نمک، شیشه، استخوان و حتی توپ تنیس با رنگ سبز نمایش داده می شوند.
جمع بندی
دستگاه ایکس ری یکی از ابزارهای مهم و موثر در صنعت، پزشکی و خصوصا حوزه گمرک و فرودگاه ها و… است که برای بررسی و تشخیص مواد و اجسام ممنوعه و غیرمجاز در بارهای وارداتی و صادراتی استفاده می‌شود. نحوه ی کارکرد این دستگاه‌ها از پرتو‌های ایکس استفاده می‌کند تا تصاویر دقیق و کاملی از محتوای بارها را به کارمندان مربوطه ارائه دهد. با توجه به نوع وزن و اندازه بار، انواع مختلفی از دستگاه ایکس ری وجود دارد که هر یک برای نوع خاصی از بررسی و تشخیص مواد ممنوعه و غیرمجاز مناسب هستند. از جمله انواع ایکس ری می‌توان به دستگاه ایکس ری پرتابل، این دستگاه قابل حمل و ایکس ری گمرک و… اشاره کرد. استفاده از گیت بازرسی بدنی در کنار دستگاه ایکس ری می‌تواند نتیجه‌ی بهتر و دقیق‌تری را ارائه دهد.
